Opal Grubu (Opal)
Opal, kuvarsın kristal olmayan bir çeşididir. Yağsı ve camsı bir görünümde saydam olmayan bir yapısı vardır. Nadiren yarı saydam olanlarına rastlanmaktadır. Değerli taş olarak kullanılan opal türleri genellikle janjanlı olurlar ve hareket ettirildiklerinde ışık oyunları sergilerler. Bu bakımdan ‘gökkuşağı taşı’ olarak da bilinirler. Bazıları ise ona ‘panzehir taşı’ demişlerdir. Değerli opallerin verdiği renkli ışıklar, taşın içindeki ince silica kürelerinin ısınlarının sapması ve kırılması sonucu oluşur. Küreler ne kadar büyük olursa renk çeşitliliği de o kadar çok olur. Opal bileşiminde %3 ile %10 arasında su bulundurur. Eğer belli oranda ısıtılırsa içindeki suyu kaybeder ve kristalleşerek kuvars ya da kalsedona dönüşür. Sertliği 5 ile 6.5 arasında olan opale ünlük kullanımında kırılmaması için özen gösterilmesi gerekir. Bunun yanı sıra sıcağa, güneş ışığı ve ısı değişimlerine hassas olduğu unutulmamalıdır. Öyle ki opal, avuç içinde bir süre ovalanırsa renk değiştirdiği gözlenebilir. Bu özelliğe sahip başka bir taş yoktur.
Kökleri eski Yunanca ve Sanskrit dillerinden gelen opal kelimesi, bu dillerde kıymetli taş anlamında kullanılmıştır. Roma döneminde zümrütten sonra en değerli taş olarak opal geliyordu. Opale, sıcak su kaynaklarına yakın yerlerde ve nikel madeninin bulunduğu alanlarda daha sıklıkla rastlanmaktadır. Türkiye’de Afyon, Çanakkale, Eskişehir ve Kütahya gibi illerimizde opal yatakları bulunmaktadır. Dünyada opal yatakları açısından en zengin ülkelerin başında Avustralya gelmektedir. Onu Meksika izlemektedir. Bu iki ülke dünya opal üretiminin çoğunu ellerinde bulundurmaktadırlar. Opal aslında renksizdir ancak bu tip opale ender rastlanır. Opal genellikle beyaz, turuncu, kırmızı, sarı, mavi, siyah, yeşil, mor renklerde olmaktadır. Bunlardan siyah olup içinde kırmızı, yeşil ve mavi tonlar bulunduran opaller Avustralya’dan çıkartılır ve çok değerli olarak kabul edilirler. Doğal opallerin pahalı olması piyasada sentetik opallerin yapılmasına neden olmuştur. Sentetik opaller aynı gerçekleri gibi janjanlı bir yapıdadırlar. Opal satın almadan önce taşın doğal olduğundan emin olmak önemlidir. Opaller renklerine ve başka bazı kriterlere göre sınıflandırılmışlardır. Değerli taş olarak kullanılan opal çeşitleri uluslararası sınıflamaya göre 99 tanedir. Bunların içinden yaygın olanları hakkında aşağıda kısaca bilgi vereceğiz.
 |
| Ateş Opal |
 |
| Ateş Opal |
Ateş opallerinde taşın zemini turuncu, sarı ve kırmızı tonlarındadır. Koyu kırmızı tonlarda olanları daha değerli kabul edilmektedir. Meksika’da çıkartılan ‘Meksika ateş opali’ bu anlamda en bilinen opal çeşididir. Bu çeşit opalde renk oynaması fazla değildir. Kızılderililerde kutsal ay taşlarından biridir. Ülkemizde Kütahya yöresinde çıkartılmaktadır.
 |
| Siyah opal |
 |
| Siyah Opal |
Avustralya’dan çıkartılan ve nadir bulunan bu opal, rengi ile dikkat çeken en değerli opaller arasında kabul edilmektedir. Taşın zemini karanlık bir ton gösterir. Bu ton genelde siyah, mavi, kırmızı, yeşil, kahverengi veya gri olmaktadır. Bu arka fon üzerinde yer alan gökkuşağı tonlarındaki dalgalanmalar etkileyicidir.
 |
| Jelimsi opal |
 |
| Jelimsi opal |
Saydam ve jelatine benzer bir görünümde mavimsi bir parlaklığı olan opaldir. Jelimsi opalde renkler ve ışık, diğer opallerde olduğu gibi küçük parçalar halinde değil taşın içinde dans eder gibi görünmektedir. Meksika’da ateş opali ile birlikte çıkartılır. Nadiren Avustralya’da da bulunmaktadır.
 |
| Parçalı Opal |
 |
Parçalı Opal
Parçalı Opal (Boulder Opal)
İçinde demir mineralleri bulunan, diğer opal çeşitlerine göre daha sert ve dayanıklı bir opal türüdür. Avustralya kökenli olan bu opal türünde dalgalı bir yüzey oluşturan, damarlar ve yama gibi parçalar göze çarpar. Bu nedenle ‘matrix opal’ olarak da adlandırılmaktadır. Dalgalı yüzeyler taşın içinde değişik biçimlerde yer aldığından her parçalı opal birbirinden farklı görünüme sahiptir.
|
 |
| Kristal Opal |
 |
| Kristal Opal |
Taşın zemini yarı saydam bir görünümdedir. Bundan dolayı transparan özelliğe sahip bir opal çeşididir. Işığa tutulduğunda gökkuşağı renklerinin görüntüsü etkileyicidir.
 |
| Beyaz Opal |
 |
| Beyaz Opal |
Bu tip opallerde zemin, renk olarak beyaz, açık sarı ya da krem tonlarda olabilir. Değeri, içindeki kırmızı, mavi, yeşil ışıltıların yoğunluğu ve parlaklığına göre azalıp artmaktadır. Macaristan’da da çıkartıldığı için piyasada ‘Macar Opali’ şeklinde adlandırıldığı da görülmektedir.
 |
| Ağaç Opal |
 |
| Ağaç Opal |
Milyonlarca yıl önce toprak altında kalmış ağaçların yüksek ısı ve yüksek basınç altında taşlaşmaları sonrası bu tür opaller meydana gelir. Ayırt edici özellikleri bu ağaçlardaki karbonun yerini opal içerikli sıvıların doldurmuş olmasıdır. Ağaç opal, silikanın bir çeşididir. Her renkte karşımıza çıkabilir ancak daha çok orijinal olarak oluştuğu ağaçların tonlarını taşır. Çoğunlukla kahverengi, gri, pembe, kırmızı, menekşe ve sarıya kadar değişiklik gösterebilen alacalı renklerde gelişir. Ağaç opal takı taşı olarak aranılan bir taştır. Süs ve bazı küçük hediyelik eşyaların yapımında da kullanılmaktadır.
 |
| Süt opal |
 |
| Süt Opal |
Süt tonunda beyaz ve donuk renkli bir opal türüdür. Genellikle renk oyunları göstermeyen bir yapısı vardır. Cilalı ve kaygan bir görünümdedir. Yaygın olmamakla birlikte takı taşı ve süs eşyası yapımında kullanılır. İçinde ağaç dallarına benzer yapılanma olanları taş satıcıları tarafından ‘dendiritli opal’ olarak adlandırılmaktadır.
 |
| Adi Opal |
 |
| Adi opal |
Genellikle beyazımsı, sarı, yeşil, gri ve başka renklerde olabilmektedir. Yağımsı bir görünümü ve parlaklığı olan bir taştır. Sanayide çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Değerli taş olarak kullanılmakla birlikte diğer opal çeşitleri gibi renk oyunları göstermediğinden fazla tercih edilmemektedir. İçinde ağaç dallarına benzer yapılanma olanları taş satıcıları tarafından ‘dendiritli opal’ olarak adlandırılmaktadır.
Yavuz İşçen / Ankara
Kasım 2011
e.mail: yavuziscen@gmail.com
www.cappadociaexplorer.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder